 Fobie
Aby spełniać swoją nadrzędną misję i potrzebę odczarowywania chorób psychicznych i stanów w naszych bądź co bądź sztywnych głowach i utartych schematach, chcę przybliżyć Ci temat fobii.
Brzmi trochę przerażająco, jednak temat nie jest ani przerażający, ani rzadki – sama posiadam jedną, a może ze dwie i nawet dobrze mi się z nimi żyje. Spróbuję w zwięzły i jasny sposób przybliżyć:
- Na czym polegają fobie?
- Jakie są rodzaje fobii?
- Kiedy przyjść na konsultację z powodu fobii?
Co to są fobie?
Fobie charakteryzują się lękiem przed określonymi sytuacjami, zjawiskami lub przedmiotami. Zazwyczaj sytuacje, zjawiska czy przedmioty nie są niebezpieczne dla osoby, która się z nimi styka, jednak odczucie, jakie temu towarzyszy wskazuje na coś zupełnie innego.
Fobie – rodzaje
Gdy lecimy samolotem wśród błyskawic albo pojawia się realne zagrożenie Covid-19 albo spotykamy w dżungli czy na drodze groźnego gada lub tarantulę, odczuwamy lęk. I bardzo dobrze, ponieważ jest on sygnałem, że sytuacja jest niebezpieczna. Nasz mózg ma za zadanie chronić nas, wziąć w obronę i szybko opracować strategię działania. Zamrożenie – Walka czy Ucieczka. Wtedy jest to adekwatne zachowanie i uczucia.
Nie mówimy jednak o takiej sytuacji, mając na myśli fobię. W fobii lęk o takim natężeniu emocjonalnym, jak opisany powyżej odczuwamy na samą myśl, że taka sytuacja mogłaby się zdarzyć. Sama myśl o spotkaniu pająka, albo psa wywołuję paraliżujący lęk.
I ten paraliżujący lęk przed podobnymi sytuacjami, powoduje to , że robimy wszystko, aby tych zagrożeń unikać. Dla przykładu: jeśli istnieje prawdopodobieństwo, że samolot może lecieć w burzy, to nigdzie nie polecimy, jeśli istnieje możliwość spotkania w lesie czy parku gada lub gryzonia, unikamy takiego miejsca, unikamy sytuacji, w której moglibyśmy być narażeni do tego typu doświadczenie.
Lęk w określonych sytuacjach może przybrać formę napadu paniki lub silnego lęku uogólnionego. U osoby, która przeżywa fobie istnieje bardzo silna obawa, że wpadnie w panikę, straci kontrolę nad sobą lub zemdleje, jeśli się z daną sytuacją zetknie. Tak jak wcześniej napisane sama perspektywa kontaktu z obiektem fobii powoduje silny niepokój, a czasem napad paniki.
Fobie – lista
Fobii swoistych, inaczej nazywanych prostymi czy specyficznymi, wyróżniono i opisano kilkaset. Dlaczego tak dużo? Ponieważ, tak jak wcześniej wspomniałam, dotyczą lęku przed konkretnymi obiektami czy sytuacjami. A zatem każda konkretna sytuacja czy obiekt ma swoją nazwę w fobii.
Trudno je wszystkie wymienić, a co dopiero zapamiętać, dlatego podam te najbardziej charakterystyczne i najczęściej spotykane i diagnozowane.
- Fobia społeczna – inaczej lęk społeczny.
- Agorafobia – lęk przed otwartą przestrzenią oraz sytuacjami, które uniemożliwiają natychmiastową ucieczkę do bezpiecznego miejsca. Termin agorafobia odnosi się do grupy powiązanych ze sobą i często nakładających się na siebie fobii, obejmujących lęk przed wyjściem z domu, wejściem do supermarketu, poruszaniem się w tłumie, przed podróżowaniem samolotem, autobusem czy pociągiem
- Klaustrofobia – lęk przed zamkniętymi pomieszczeniami
- Keraunofobia – lęk przed piorunami
- Karcinofobia – lęk przed rakiem
- Arachnofobia – lęk przed pająkami
- Mysofobia – lęk przed zabrudzeniem
- Rodentofobia – lęk przed gryzoniami
- Ailurofobia – lęk przed kotami.
- Kynofobia – lęk przed psami
- Tanatofobia – lęk przed śmiercią
- Nyktofobia – lęk przed ciemnością
- Akrofobia – lęk wysokości
- Odontofobia – lęk przed stomatologiem
- triskaidekafobia – lęk przed trzynastką
- Aichmofobia – lęk przed ostrymi przedmiotami
Co to są fobie społeczne?
Fobie społeczne są często diagnozowanym problemem. Występują u 7-9% ludności, przy czym 2 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Badania naukowe mówią, że są trzecią najczęściej spotykaną chorobą psychicznym zaraz po depresji i nadużywaniu substancji psychoaktywnych. Ludzie z fobiami społecznymi często są nieśmiali. Pojawiają się z obawą przed ośmieszeniem się lub poniżeniem w różnych sytuacjach związanych z ludźmi.
Fobie społeczne utrudniają życie człowieka. Taka osoba boi się wyjść do sklepu, do urzędu, unika tłumu i miejsc publicznych. Kontakt z ludźmi przynosi dyskomfort wewnętrzny i cierpienie.
Badania pokazują, że ludzie borykający się z fobiami społecznymi pozostają zazwyczaj samotni, żenią się/wychodzą za mąż rzadziej, dużo ciężej jest zdobyć im wykształcenie, mimo wielkiego potencjału, wiedzy i możliwości intelektualnych. Nie podejmują pracy albo mają mniej odpowiedzialne i gorzej płatne stanowiska. Odbija się to na ich życiu towarzyskim i rodzinnym.
Objawy fobii społecznych
- czerwienie
- potliwość
- parcie na mocz
- drżenie rąk
- jąkanie
- lęk przed oceną
- unikanie wystąpień publicznych
- brak swobody zachowań i nadmierne kontrolowanie mimiki
- samotny tryb życia
Dlaczego ludzie cierpią na lęk społeczny?.
Do największych przyczyn fobii społecznych należą czynniki:
- neurobiologiczne (cechy osobowości, tendencje depresyjne)
- genetyczne (rodzic cierpiał na lęk społeczny)
- psychologiczne (strach przed kompromitacją, niska samoocena,
- społeczno-kulturowe (wyuczone w dzieciństwie zachowania, relacje z rodzicami, odrzucenie przez grupę rówieśniczą, traumatyczne zdarzenie (gwałt, molestowanie, przemoc fizyczna)
Jak poznać osobę mającą fobię społeczną?
Ludzie z fobią społeczną są mało towarzyscy, małomówni i bardzo bardzo skryci. Czasem żeby dodać sobie odwagi przy spotkaniu, piją alkohol lub biorą inne używki. Młodzież z fobiami społecznymi, często nie chodzi do szkoły, a kontakty utrzymuje przez internet.
Czy fobie trzeba leczyć?
Myślę sobie, tak – jeśli jest to lęk chwilowy, który nie przeszkadza w życiu, w planach na przyszłość, w realizowaniu swoich marzeń i celów, to niech sobie będzie, trzeba z nim żyć. I od czasu do czasu po prostu go przełamać.
Natomiast jeśli fobia i Twój stan przeszkadzają Ci w realizacji marzeń, należy się nad tym pochylić. Być może Twoim celem jest podróż do Nowego Jorku, jednak nie jesteś w stanie wsiąść do samolotu. Albo nie polecisz do Indii z powodu lęku przed szczurami czy też nie wejdziesz do domu, w którym zobaczyłeś pająka. Może to sygnał, że czas się tym jednak zająć?
Jak leczyć fobie społeczne?
- Farmakoterapia (jako leki pierwszego rzutu stosuje się przede wszystkim selektywne inhibitory wychwytu serotoniny, np. paroksetynę, citalopram)
- Psychoterapia (często stosuje się techniki behawioralne i poznawcze. Przełamuje się lęk poprzez stopniowe, zaplanowane narażanie się na niego. Zmienia się myślenie o objawach, własnej osobie i innych ludziach. Dostaje się zadania domowe, które mają pomóc w oswajaniu się lęku i budowaniu większej pewności siebie w sytuacjach społecznych)
Tylko odpowiednie leczenie może umożliwić normalne życie. Co więcej, nieleczona fobia społeczna może spowodować nawet inwalidztwo. GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
