 Szkarlatyna
Szkarlatyna (płonica) to jedna z zakaźnych chorób wieku dziecięcego, wywoływana przez paciorkowce. W jej przebiegu pojawia się gorączka, węzły chłonne ulegają powiększeniu, a na ciele można obserwować charakterystyczną, czerwoną wysypkę. Czy szkarlatyna jest groźna? Jak dochodzi do zarażenia i jak się przed nim chronić?
Szkarlatyna – przyczyny. Jak dochodzi do zakażenia?
Do rozwoju płonicy dochodzi po wniknięciu do organizmu konkretnych bakterii – paciorkowców (które wywołują również anginę bakteryjną). W większości przypadków chorują dzieci. Na szkarlatynę nie zapadają noworodki i niemowlęta (z uwagi na odporność uzyskaną w życiu płodowym od matki), natomiast zdarza się, że chorują dorośli (u nich przebieg płonicy zazwyczaj jest znacznie cięższy, niż u młodszych pacjentów).
Paciorkowce wywołujące płonicę przenoszą się drogą kropelkową, choć do zakażenia może dojść również w wyniku bezpośredniego kontaktu ze śliną chorego (na przykład w trakcie używania wspólnych sztućców, gryzienia tej samej zabawki w przypadku najmłodszych dzieci). Wylęganie choroby (czyli okres od zakażenia do pojawienia się objawów) następuje w krótkim czasie – od kilku godzin do maksymalnie 4 dni. Pacjent przestaje zarażać 24 godziny po rozpoczęciu antybiotykoterapii.
Szkarlatyna – wysypka i inne, charakterystyczne objawy
Szkarlatyna daje dość charakterystyczne objawy, które internista lub lekarz rodzinny jest w stanie rozpoznać w wywiadzie i po wykonaniu badania przedmiotowego. Warto tutaj dodać, że symptomy płonicy pojawiają się gwałtownie i nie obejmują kaszlu, kichania czy kataru (co odróżnia ją od przeziębienia lub grypy). Wśród objawów szkarlatyny wyróżnia się:
- silny ból gardła, wyraźne i intensywne zaczerwienienie śluzówki oraz migdałków („płonące” gardło). Niekiedy na początku u pacjenta rozpoznaje się anginę,
- charakterystyczny, biały osad na języku w początkowej fazie choroby. Później osad stopniowo zanika, ukazując czerwień języka i powiększone receptory smakowe – proces ten sprawia, że język przypomina swoim wyglądem powierzchnię truskawki lub maliny,
- stan podgorączkowy lub gorączkę, ból głowy, złe samopoczucie, bolesność i powiększenie węzłów chłonnych,
- drobną, szkarłatną wysypkę, lokalizującą się głównie w obrębie tułowia – pleców i brzucha, ale również w zgięciach łokciowych i dołach podkolanowych. Przypomina ona podrażnienie wywołane przez uderzenie skóry ostrą szczotką, natomiast w miarę upływu czasu wysypka zlewa się, tworząc większe plamy,
- łuszczenie się skóry, które rozpoczyna się po zaniku wysypki i trwa do 3-4 tygodni,
- rumień na twarzy (wolny od rumienia pozostaje obszar trójkąta pomiędzy kącikami ust i czubkiem nosa),
- pojawienie się na skórze czerwonych kreseczek i wybroczyn, świadczących o zwiększeniu kruchości naczyń włosowatych, a także obecność wyborczyń na błonie śluzowej jamy ustnej (zwłaszcza na podniebieniu).
Tak, jak zostało to wspomniane powyżej – lekarz ustala rozpoznanie na podstawie wywiadu, obserwacji objawów i badania przedmiotowego (pomiar temperatury, osłuchanie i inne). W razie wątpliwości może dodatkowo zlecić wykonanie testu na obecność określonych paciorkowców (do badania pobiera się wymaz z nosogardzieli).
Warto wiedzieć:
- Szkarlatyna objawia się gorączką, bólem gardła, wysypką o szorstkiej strukturze, a także charakterystycznym malinowym językiem.
- Choroba jest wysoce zakaźna, szczególnie w miejscach, gdzie przebywają dzieci, takich jak przedszkola czy szkoły.
- Ważne jest unikanie kontaktu z osobami chorymi oraz przestrzeganie zasad higieny, aby zminimalizować ryzyko zakażenia.
Szkarlatyna – jak leczyć tę chorobę?
U większości pacjentów leczenie szkarlatyny odbywa się w domu. Jego głównym elementem jest podawanie antybiotyku (zwykle penicyliny, a w przypadku uczulenia na tę substancję – antybiotyki z innych grup). Oprócz tego stosuje się preparaty na gardło – przeciwbakteryjne, miejscowo znieczulające i powlekające. W przypadku wysokiej gorączki można podać pacjentowi paracetamol lub inne leki obniżające temperaturę.
Leczenia szpitalnego wymagają pacjenci, u których rozwinęły się powikłania szkarlatyny, takie jak zapalenie stawów, kłębuszkowe zapalenie nerek, zakażenie gronkowcem, zespół wstrząsu toksycznego, ropnie węzłów chłonnych i okołogardłowe, zapalenie płuc i inne. O rozwoju powikłań może świadczyć sytuacja, w której symptomy płonicy wyciszyły się, a następnie nagle powróciły. W takich okolicznościach zdecydowanie należy udać się do lekarza w celu wykonania diagnostyki różnicującej względem ponownego zachorowania na szkarlatynę oraz powikłań po infekcji.
Niestety, obecnie nie istnieje skuteczna szczepionka na szkarlatynę. Co więcej, jedna osoba może zapaść na tę chorobę kilka razy w życiu – za każdym razem zakażenie jest bowiem wywoływane przez inny rodzaj paciorkowców. Najlepszą formą profilaktyki jest dbanie o higienę, izolowanie się od osób chorych i bezwzględne unikanie dzielenia się przedmiotami do użytku osobistego. GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
